DAO là gì? DAO hoạt động như thế nào?

DAO là viết tắt của Decentralized Autonomous Organization, có nghĩa là Tổ chức tự trị phi tập trung. DAO là một dạng cấu trúc tổ chức quản lý mới nổi không có cơ quan quản lý trung ương và các thành viên có chung mục tiêu là hành động vì lợi ích tốt nhất của tổ chức. DAO được phổ biến trong giới tiền mã hoá và công nghệ blockchain. Với các bộ quy tắc được mã hoá bằng code dựa trên mã nguồn mở, DAO hoạt động như một quỹ đầu tư mạo hiểm, tự động, phi tập trung, không cần cơ cấu quản lý tập trung hay hội đồng quản trị.

Hiểu về DAO

Một trong những tính năng chính của tiền điện tử là chúng phi tập trung. Điều này có nghĩa chúng không bị kiểm soát bởi một tổ chức duy nhất như chính phủ hay ngân hàng trung ương, mà thay vào đó được phân chia cho nhiều máy tính, mạng và nút. Trong nhiều trường hợp, các loại tiền số sử dụng trạng thái phi tập trung này để đạt được mức độ riêng tư và bảo mật mà các loại tiền tệ tiêu chuẩn và các giao dịch của chúng không có.

Lấy cảm hứng từ tính phi tập trung của tiền điện tử, một nhóm các nhà phát triển đã đưa ra ý tưởng về một tổ chức tự trị phi tập trung, gọi là DAO, vào năm 2016. Vào thời điểm đó, sự ra mắt của DAO là chiến dịch gây quỹ từ cộng đồng lớn nhất mọi thời đại.

Khái niệm về DAO là thúc đẩy giám sát và quản lý một thực thể tương tự như một công ty. Tuy nhiên, mấu chốt của DAO là không có quyền lực trung ương; nhóm tập thể lãnh đạo và những người tham gia đóng vai trò là cơ quan chủ quản.

DAO hoạt động như nào?

Các tổ chức DAO chủ yếu hoạt động dựa vào hợp đồng thông minh (smart contract). Các thỏa thuận được mã hóa một cách hợp lý để ra quyết định dựa theo hoạt động cơ bản trên mỗi chuỗi khối. Ví dụ: dựa trên kết quả của một quyết định, một số mã nhất định có thể được triển khai để tăng nguồn cung lưu hành, đốt một lượng token dự trữ được chọn hoặc phát hành phần thưởng cho các chủ sở hữu token hiện có.

Quá trình bỏ phiếu cho các DAO được tạo trên một blockchain. Người dùng thường phải lựa chọn giữa các tùy chọn loại trừ lẫn nhau. Quyền biểu quyết thường được phân bổ cho người dùng dựa trên số lượng token mà họ nắm giữ. Ví dụ: một người dùng sở hữu 100 token của DAO sẽ có quyền biểu quyết cao gấp đôi so với người dùng sở hữu 50 token.

Lý thuyết đằng sau là những người dùng đầu tư nhiều tiền hơn vào DAO được khuyến khích hơn. Hãy tưởng tượng một người dùng sở hữu 25% quyền biểu quyết tổng thể. Người dùng này có thể lợi dùng quyền để làm các hành vi xấu; tuy nhiên, làm như vậy họ sẽ gây nguy hiểm cho giá trị của 25% (số token) mà họ đang nắm giữ.

Các DAO thường có kho bạc chứa các token có thể được phát hành để đổi lấy tiền pháp định. Các thành viên của DAO có thể bỏ phiếu về cách sử dụng các quỹ đó; ví dụ: một số DAO với ý định mua lại các NFT hiếm có thể bỏ phiếu về việc từ bỏ quỹ kho bạc để đổi lấy tài sản hay không.

Lợi ích của DAO là gì?

Có một số lý do tại sao nhiều cá nhân hoặc một nhóm tập thể muốn theo đuổi cấu trúc DAO. Một số lợi ích của hình thức quản lý này bao gồm:

• Phi tập trung: Các quyết định ảnh hưởng đến tổ chức được đưa ra bởi một tập hợp các cá nhân không giống với một cơ quan trung ương thường đông hơn rất nhiều so với quản lý tập trung. Thay vì dựa vào hành động của một cá nhân (Giám đốc điều hành) hoặc một tập hợp nhỏ các cá nhân (Hội đồng quản trị), DAO có thể phân cấp quyền hạn trên phạm vi người dùng rộng lớn hơn.
• Người tham gia: Các cá nhân trong một tổ chức có thể cảm thấy được trao quyền và kết nối nhiều hơn với tổ chức khi họ có tiếng nói và quyền biểu quyết trực tiếp về mọi vấn đề. Những cá nhân này có thể không có quyền biểu quyết mạnh mẽ, nhưng DAO khuyến khích chủ sở hữu token bỏ phiếu, đốt token hoặc sử dụng token của họ theo cách mà họ nghĩ là tốt nhất cho tổ chức.
• Tính công khai: Trong một tổ chức DAO, các phiếu bầu được bỏ qua blockchain và có thể xem công khai. Điều này vô hình trung sẽ khiến người tham gia bỏ phiếu theo hướng tốt nhất, vì phiếu bầu và quyết định của họ sẽ được công khai. Điều này khuyến khích các hành động có lợi cho danh tiếng của cử tri và không khuyến khích các hành động chống lại cộng đồng.
• Cộng đồng: Khái niệm về một tổ chức DAO khuyến khích mọi người từ khắp nơi trên thế giới đến với nhau một cách liền mạch để xây dựng một tầm nhìn duy nhất. Chỉ với kết nối internet, chủ sở hữu token có thể tương tác với các chủ sở hữu khác ở bất cứ nơi nào trên thế giới.

DAO có những hạn chế gì?

Tuy nhiên, DAO không phải là một khái niệm có tính hoàn hảo. Nếu thiết lập hoặc duy trì DAO không đúng cách, có thể dẫn tới những hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Dưới đây là một số hạn chế đối với cấu trúc DAO.

• Tốc độ: Nếu một công ty bình thường có CEO, thì việc quyết định một hành động hay lộ trình của công ty sẽ diễn ra rất nhanh chóng. Với DAO, mọi người dùng đều có cơ hội bỏ phiếu. Điều này đòi hỏi thời gian bỏ phiếu dài hơn nhiều, đặc biệt là xem xét múi giờ và những công việc ưu tiên bên ngoài DAO của thành viên.
• Giáo dục: Tương tự như vấn đề tốc độ, DAO có trách nhiệm giáo dục nhiều người hơn về hoạt động của thực thể đang chờ xử lý. Một CEO duy nhất dễ dàng hơn nhiều trong việc nắm bắt các phát triển của công ty, trong khi chủ sở hữu token của một DAO có thể có nền tảng giáo dục khác nhau, hiểu biết về các sáng kiến, khuyến khích hoặc khả năng tiếp cận các nguồn lực. Một thách thức chung của các DAO là trong khi họ tập hợp một nhóm người đa dạng lại với nhau, nhóm người đa dạng đó phải học cách phát triển, lập chiến lược và giao tiếp như một đơn vị thống nhất.
• Không hiệu quả: Tổ chức DAO có nguy cơ lớn là hoạt động không hiệu quả. Do thời gian cần thiết để truyền tải kiến thức cho cử tri, truyền đạt các sáng kiến, giải thích chiến lược và giới thiệu các thành viên mới, nên DAO dễ dàng mất nhiều thời gian để thảo luận về thay đổi hơn là thực hiện. Một DAO có thể bị sa lầy vào những công việc hành chính tầm thường do bản chất của việc cần phối hợp nhiều cá nhân hơn.
• Bảo mật: Một vấn đề mà tất cả các nền tảng kỹ thuật số đối với tài nguyên blockchain phải đối mặt là bảo mật. Một tổ chức DAO yêu cầu chuyên môn kỹ thuật tốt để thực hiện; nếu không, việc bỏ phiếu hoặc các quyết định được đưa ra sẽ không có giá trị. Niềm tin có thể bị phá vỡ và người dùng sẽ ra đi nếu họ không thể dựa vào cấu trúc của tổ chức để hoạt động. Ngay cả thông qua việc sử dụng multi-sig hoặc ví lạnh, các DAO vẫn có thể bị hack, dự trữ kho bạc bị đánh cắp và kho tiền trống rỗng.

DAO có các công cụ phát triển nào?

Để hệ sinh thái DAO được phát triển mạnh mẽ cần có các công cụ hỗ trợ việc xây dựng và triển khai những tổ chức DAO. Dưới đây là danh sách các công cụ được sử dụng để phát triển DAO:

• DAO Frameworks: Aragon, DAOstack, Bravo (Compound), Colony, Snapshot…
• Công cụ điều khiển: DAOHaus, Vocdoni, Alchemy…
• Quản lý ngân sách: Parcel, Enzyme, Gnosis Safe, Coordinape, LLama…
• Hỗ trợ hoạt động trong tổ chức: SquadDAO, Rabbithole, Radicle
• Các công cụ hỗ trợ khác: Tally, Boardroom

DAO được phân loại như nào?

Dựa theo cơ cấu thành viên (Membership Structure)

• Theo loại tiền tệ: Bitcoin, MakerDAO, Dash
• Theo cổ phần: MolochDAO, Metacartel, The Lao…

Dựa theo trường hợp sử dụng

• Nền tảng Blockchain: Dash, Bitcoin…
• Theo giao thức truyền thông: MakerDAO, AAVE, Uniswap, Compound, Synthetix…
• Theo dự án: BadgerDAO, YAM Finance, PieDAO
• Theo nhà đầu tư – VC DAO: Rada, Metacartel, Stacker Ventures, The Lao
• Theo nhà sáng lập – Curator: Mirror, YGG, Zora (Rac)…
• Theo cộng đồng: Karma, PleasrDAO…
• Theo Guilds: Raid Guild, Lex DAO, Deep Work…

DAO là gì?

Tổng kết, DAO là một tổ chức tự trị phi tập trung, một kiểu cấu trúc thực thể từ dưới lên không có cơ quan trung ương. Các thành viên DAO sở hữu token riêng của DAO và họ có thể bỏ phiếu về các sáng kiến cũng như hoạt động cho tổ chức. Các hoạt động của DAO được thực thi dựa trên hợp đồng thông minh (smart contract) và mọi thông tin được công khai trên mạng lưới blockchain.

Tổng Hợp, Investopedia